Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΤΩΝΓΟΝΕΩΝ
Μ.Σ.: Κα Κουνέλη, είστε διευθύντρια του 2ου παιδικού σταθμού του δήμου Γαλατσίου. Πόσο βοηθάει ένα μικρό παιδί η προσχολική αγωγή και πως την αντιλαμβάνονται οι γονείς στις μέρες μας; Συνεργάζονται για την πρόοδο των παιδιών τους και στο σπίτι ακολουθώντας τις συμβουλές που τους παρέχετε;
Π.Κ: Οι Παιδικοί και Βρεφονηπιακοί Σταθμοί που είναι κυρίαρχα χώροι αγωγής και ασφαλούς διαμονής για παιδιά προσχολικής ηλικίας, παρέχουν ενιαία προσχολική αγωγή και εκπαίδευση σύμφωνα με τα πλέον σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα. Βοηθούν τα παιδιά να αναπτυχθούν ολόπλευρα, σωματικά, νοητικά, συναισθηματικά και κοινωνικά. Εξαλείφουν κατά το δυνατό, τις διαφορές που τυχόν προκύπτουν από το πολιτιστικό, οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο των γονέων τους, εξυπηρετούν τους γονείς και παράλληλα τους ευαισθητοποιούν πάνω σε θέματα σύγχρονης παιδαγωγικής και ψυχολογίας. Βοηθούν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας στην ομαλή μετάβασή τους από το οικογενειακό στο σχολικό περιβάλλον, παρέχουν ημερήσια διατροφή και φροντίδα στα παιδιά που φιλοξενούνται, τηρώντας τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας.
Σύμφωνα με τη Μαρία Μοντεσσόρι, η ανεξαρτησία, η ελευθερία με όρια και ο σεβασμός στη φυσική ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού, είναι το τρίπτυχο που πρέπει να αποτελεί την ουσία της προσχολικής αγωγής, να εφαρμόζεται στους χώρους αγωγής και εκπαίδευσης και να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και τις καθημερινές συνήθειες τόσο της οικογένειας όσο και της κοινωνίας.
Ένας από τους σημαντικότερους δείκτες μέτρησης της ποιότητας στους χώρους προσχολικής αγωγής, είναι η συμμετοχή των γονέων. Στο πλαίσιο αυτό επιδιώκουμε την ένταξη των γονέων σε παιδαγωγικές δράσεις, σε ψυχαγωγικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες, οι οποίες συντελούνται στον Παιδικό Σταθμό. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το ενδιαφέρον και ο ενθουσιασμός των γονέων των παιδιών, σε όλα τα παιδαγωγικά προγράμματα που βιώνουν τα παιδιά τους. Με τη συμμετοχή τους οι γονείς γίνονται κοινωνοί του σημαντικού έργου που επιτελείται στον Παιδικό Σταθμό και συνεργάζονται στενά με τους παιδαγωγούς, όχι μόνο για θέματα που αφορούν την αγωγή και εκπαίδευση των παιδιών τους, αλλά και για θέματα που έχουν σχέση με την ενεργή συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Αξίζει βέβαια να σημειωθεί, ότι το προσωπικό το οποίο υπηρετεί στους Παιδικούς Σταθμούς του δήμου Γαλατσίου, αλλά και όλης της χώρας, έχει άρτια επιστημονική κατάρτιση και αποτελείται στη συντριπτική του πλειοψηφία από: 1.Απόφοιτους των Τμημάτων Προσχολικής Αγωγής των ΑΤΕΙ, τριτοβάθμιας, τεταρτοετούς εκπαίδευσης, συνολικά για το ηλικιακό φάσμα 0-6ετών, 2. Νηπιαγωγούς τεταρτοετούς εκπαίδευσης και με γνωστικό αντικείμενο την ηλικία 4-6 ετών, 3. Βοηθούς παιδαγωγούς τριετούς Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (αποφοίτους ΕΠΑΛ, ΕΠΑΣ, ΙΕΚ).
Μ.Σ.: Πριν 6 μήνες είδαμε στην τηλεόραση μια σημαντική δράση στον παιδικό σταθμό που είστε διευθύντρια. Τα παιδιά βίωσαν όλη τη διαδικασία παραγωγής ελαιόλαδου από το δέντρο στο τραπέζι μας. Πόσο πιστεύετε βοηθάνε τέτοιου είδους ενέργειες όταν στο παιδί του 21ου αιώνα, παρατηρείται το φαινόμενο της αυξημένης χρήσης των κινητών συσκευών και μάλιστα από μικρή ηλικία; Τι συμβουλές θα δίνατε σε κάποιο γονέα για να μην έρθει το παιδί του αντιμέτωπο με αυτή τη μάστιγα;
Π.Κ.: Οι βιωματικές δράσεις και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που πραγματοποιούμε είναι προσαρμοσμένα στην ηλικία των παιδιών μας. Φροντίζουμε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους και να εξυπηρετούν την ολόπλευρη ανάπτυξή τους. Θέλουμε τα παιδιά να έρχονται σε άμεση επαφή με φυσικά υλικά, όπως το χώμα, το νερό, να φυτέψουν και να ποτίσουν, να μαζέψουν καρπούς και να τους αξιοποιήσουν. Οι δράσεις αυτές έχουν σκοπό να ενισχύσουν την ψυχοσωματική ανάπτυξη των παιδιών και να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους, να εξασκήσουν τις αισθήσεις τους, να μάθουν να δρουν μέσα από συμμετοχικές και συλλογικές διαδικασίες με τελικό σκοπό τη βελτίωση και την αξιοποίηση στάσεων απέναντι στο περιβάλλον, στην οικονομία και τη ζωή. Παράλληλα τους παρέχουν ευκαιρίες για δημιουργική έκφραση και βοηθούν στην κοινωνικοποίησή τους. Έχουμε πραγματοποιήσει πολλές βιωματικές δράσεις. Ενδεικτικά, σας αναφέρω «σπορά στον κήπο του παιδικού σταθμού», «ο κύκλος του ψωμιού» (στάχια, χερόμυλος, ζύμωμα), «από το σταφύλι στο κρασί», «εκτροφή μεταξοσκώληκα», «εκκόλαψη πουλιών» κλπ. Θέλουμε να αναδείξουμε την αγωγή όσο γίνεται περισσότερο, μέσα σε περιβάλλον πραγματικής ζωής.
Δεν έχουμε διαπιστώσει τα παιδιά στην προσχολική ηλικία να κάνουν χρήση κινητών τηλεφώνων και εκτιμώ ότι οι λόγοι είναι αφενός μεν η ευαισθητοποίηση των γονέων και αφετέρου, η δυνατότητα που έχουν να ενημερώνονται ανά πάσα στιγμή της ημέρας, τηλεφωνικά ή με επίσκεψή τους στο χώρο του Παιδικού Σταθμού σε κάτι που έχει σχέση με το παιδί τους.
Μ.Σ.: Κυκλοφορούν κάποια άρθρα στο διαδίκτυο από παιδοψυχολόγους, ότι συγκεκριμένα παιδικά έργα κάνουν ‘’κακό’’ στα παιδιά. Π.χ. η Πέπα, που είναι αγαπημένη ηρωίδα πολλών, προκαλεί αυτισμό και αλαζονική συμπεριφορά λένε οι ειδικοί. Εσείς τι συμβουλεύετε τους γονείς να βλέπουν τα παιδιά τους; Πόσο διαφορετική είναι η εποχή που ζούμε σήμερα μας από την εποχή της φρουτοπίας και το μικρό σπίτι στο λιβάδι;
Π.Κ.: Είναι παράλογο και επιστημονικά λάθος να σκεφτεί κανείς πως «κολλάς» αυτισμό επειδή βλέπεις κάτι στην τηλεόραση. Δεν υπάρχει καμία έρευνα δημοσιευμένη σε επιστημονικό περιοδικό που να αποδεικνύει κάτι τέτοιο. Επειδή τα παιδιά μας δεν μπορούν να κάνουν διάκριση μεταξύ της φαντασίας και της πραγματικότητας ,είναι πολύ σημαντικό να επιλέγουμε το τι θα παρακολουθήσουν και να κουβεντιάζουμε μαζί τους . Από την άλλη δεν μπορούμε να απορρίψουμε τις σημερινές ταινίες και σειρές της τηλεόρασης, επειδή δεν μοιάζουν μ’ αυτές τις οποίες μεγαλώσαμε. Η κάθε εποχή είναι διαφορετική. Και τότε αλλά και σήμερα υπάρχουν αξιόλογες, μέτριες και κακές δημιουργίες. Είναι στο χέρι μας να επιλέξουμε τι θα προσθέσουμε ή θα αφαιρέσουμε από τη ζωή μας. Η τηλεόραση δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μεγαλώσει κάποιος σωστά. Το αντίθετο θα έλεγα. Το 2011 η Γαλλική Ένωση Παιδιάτρων αποδέχτηκε την πρόταση του γάλλου Serge Tisseron που είναι ψυχαναλυτής-ψυχίατρος που ανέπτυξε τον κανόνα «3-6-9-12», που σημαίνει, «όχι τηλεόραση πριν από τα τρία χρόνια, όχι παιχνίδια σε κονσόλα πριν από τα έξι, καθόλου internet πριν από τα εννέα χρόνια, και καθόλου κοινωνικά μέσα πριν από τα 12».
Προτείνεται στους γονείς να μη δίνουν στο παιδί ένα προσωπικό tablet ή μία προσωπική κονσόλα παιχνιδιού πριν από τα έξι χρόνια του. Μπορεί να παίζει με αυτές τις συσκευές, αλλά είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούνται ως οικογενειακές συσκευές. Η πραγματικότητα επιβεβαιώνει ότι μόλις το παιδί γίνει ιδιοκτήτης των συσκευών αυτών, η χρήση τους γίνεται ανεξέλεγκτη. Επιπλέον, είναι καλύτερα να αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε αυτές τις συσκευές για να ηρεμήσουμε το παιδί ή το βράδυ πριν κοιμηθεί, επειδή οι φωτεινές πηγές οι οποίες χρησιμοποιούνται διαταράσσουν τους ρυθμούς του ύπνου.
Μ.Σ.: Παρατηρούμε στις μέρες μας να έχουν προβολή τραγούδια τα οποία δεν περνούν βιωματικά μηνύματα όπως η Λιλιπούπολη; Πόσο επηρεάζουν την ανάπτυξη των παιδιών τέτοιων μουσικών επιλογών και γιατί φθίνουν τα ποιοτικά τραγούδια πλέον; Που οδηγεί η αποστασιοποίηση των ΜΜΕ από τα παραδοσιακά καλλιτεχνικά ερεθίσματα;
Π.Κ.: Πάντα υπάρχουν ποιοτικά τραγούδια και σταθμοί που τα παίζουν. Σε κάθε είδος μουσικής, υπάρχουν τραγούδια με μουσική ποιότητα ή χωρίς. Πρέπει να φροντίζουμε τα ακούσματα των παιδιών μας να είναι ποιοτικά καθώς τα ίδια δεν έχουν αναπτύξει ακόμα αυτό το κριτήριο. Τα ίδιο ισχύει και για τους στίχους. Υπάρχουν πολλά τραγούδια με ανούσια λόγια, και άλλα με προσεγμένο στίχο. Στόχος όλων μας πρέπει να είναι η αναβάθμιση του αισθητικού κριτηρίου. Ασφαλώς, τα ΜΜΕ μπορούν και πρέπει να παίξουν σημαντικό ρόλο και να μην είναι ταγμένα, αποκλειστικά, στην ψυχαγωγική σε βάρος της ενημερωτικής και επιμορφωτικής τους λειτουργίας για λόγους κέρδους.
Μόνο η ανθρωπιστική παιδεία και η καλλιέργεια υψηλής αισθητικής αντίληψης από όλους, καθώς και η συνειδητοποίηση ότι η ευτυχία προϋποθέτει την ισόρροπη ανάπτυξη του πολιτισμού μας θα βοηθήσουν τα παιδιά να αποκτήσουν και το σύγχρονο άνθρωπο να ανακτήσει μια ουσιαστική σχέση με την τέχνη και την αισθητική απόλαυση που αυτή προσφέρει.
Μ.Σ.: Έχετε κάνει κάποια ενέργεια για την εξέλιξη της γνώσης των γονέων σε θέματα που αφορούν τα παιδιά τους άμεσα; Για παράδειγμα, στις διατροφικές συνήθειες. Κυκλοφορούν άρθρα που αποδεικνύουν ότι το αγελαδινό γάλα και κάποια εμβόλια ακόμα, προκαλούν μελλοντικά, χρόνιες παθήσεις. Κάποια ημερίδα ας πούμε, για μια ακραία συμπεριφορά μεταξύ των συζύγων, η οποία θα έχει αντίκτυπο στη συμπεριφορά των παιδιών. Ρωτάω γιατί πολλοί νέοι γονείς έχουν μείνει στον ίδιο τρόπο διαπαιδαγώγησης που είχαν από τους δικούς τους. Και για να μην παρεξηγηθώ, δεν κρίνω τον τρόπο αυτό αλλά έχουν εξελιχθεί τόσο πολύ οι εποχές που μήπως θα ήταν χρήσιμο τα παιδιά να έχουν κι άλλες προσλαμβάνουσες πλέον;
Π.Κ: Οι διατροφικές διαταραχές αποτελούν μεγάλο πρόβλημα της σύγχρονης κοινωνίας, καθώς τις τελευταίες δεκαετίες η συχνότητά τους έχει αυξηθεί σημαντικά. Οι διατροφικές διαταραχές έχουν οργανικές επιπτώσεις (όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ, οστεοαρθρίτιδα, ενδοκρινολογικές ασθένειες) και ψυχοκοινωνικές δυσλειτουργίες (όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, εσωστρέφεια και κατάθλιψη). Εξάλλου έχει καταγραφεί μια συνέχεια ως προς τη φύση και το βαθμό των προβλημάτων της διατροφής από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή. Εμείς μέσα από τα προγράμματά μας προσεγγίζουμε το θέμα με βιωματικές και αισθητικές εμπειρίες (βιωματικές δράσεις, θεατρικές παραστάσεις, λειτουργία σχολής γονέων κ.ά.) επαναπροσδιορίζοντας λειτουργικά διατροφικές συνήθειες, συμπεριφορές και πρακτικές. Θεωρώ σημαντική τη χάραξη μιας εθνικής και κοινοτικής πολιτικής που θα εφαρμόζει πολύ νωρίς παρεμβάσεις σε πολλά επίπεδα.
Μ.Σ.: Οι παιδικοί σταθμοί στο δήμο Γαλατσίου υπολειτουργούσαν για μια περίοδο. Είχαν απολυθεί οι υπάλληλοι και δε μπορούσαν να καλυφθούν όλες οι ανάγκες. Πως κρίνετε την κίνηση του δημάρχου Γαλατσίου, Γιώργου Μαρκόπουλου, να άρει την έφεση για τους υπαλλήλους των παιδικών σταθμών του δήμου;Έχει επανέλθει η ορθή λειτουργία των παιδικών σταθμών ή χρειάζονται επιπλέον εργαζόμενοι; Πως είναι η συνεργασία σας με το δήμο και τι ενέργειες πιστεύετε ότι θα μπορούσαν να γίνουν από εδώ και πέρα προς όφελος των παιδιών προσχολικής αγωγής;
Π.Κ.: Είναι πολύ σημαντική η απόφαση αυτή του δημάρχου Γαλατσίου, κ. Γιώργου Μαρκόπουλου, επειδή με αυτόν τον τρόπο διασφαλίστηκε η ομαλή λειτουργία των Παιδικών Σταθμών του Δήμου Γαλατσίου. Στις οικονομικά δύσκολες εποχές που ζούμε, η επένδυση στην προσχολική αγωγή και εκπαίδευση, αποτελεί μια από τις καλύτερες επενδύσεις που μπορούμε να κάνουμε για τα παιδιά μας και πρέπει να είναι βασική προτεραιότητα, προκειμένου να διασφαλιστεί η ποιότητα παροχών (σωστές αναλογίες παιδιών-παιδαγωγών), αλλά και η σωματική και συναισθηματική ασφάλεια των παιδιών τα οποία είναι το πιο ευαίσθητο και σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας μας.
Η μονιμότητα του προσωπικού, διασφαλίζει αφενός το παιδαγωγικό έργο και αφετέρου τα παιδιά μπορούν να δημιουργήσουν σταθερές σχέσεις με τους παιδαγωγούς.
Σκοπός και συνεχές μέλημα όλων των εμπλεκομένων με τους Παιδικούς Σταθμούς του Δήμου Γαλατσίου είναι να διασφαλίζεται η εύρυθμη λειτουργία και ο παιδαγωγικός τους χαρακτήρας, η ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών, η υγιεινή και η ασφάλειά τους.
Μ.Σ: Πιστεύετε ότι πρέπει να θεσμοθετηθεί στη χώρα μας η διετής υποχρεωτική προσχολική αγωγή:
Π.Κ: :Η υποχρεωτικότητα δεν είναι δόκιμη επιστημονικά. Ο όρος πρέπει να αντικατασταθεί με τον όρο καθολικότητα ούτως ώστε να υπάρχουν δομές (Παιδικοί Σταθμοί- Νηπιαγωγεία), στις οποίες όλα τα παιδιά να έχουν πρόσβαση.
Θεωρώ ότι είναι ολοκληρωτισμός να υποχρεώνουμε ένα παιδί να εντάσσεται σε μια δομή από τα 4 Επίσης είναι απαράδεκτο επιστημονικά να σχολειοποιούμε την προσχολική ζωή, που παραπέμπει συνήθως σε «μορφωτικού» (ή πιο έντονα γνωστικού) χαρακτήρα/περιεχομένου δραστηριότητες και διαδικασίες. Διαδικασίες που μοιάζουν με αυτές του σχολείου και εξελίσσονται περιθωριοποιώντας (ιδιαίτερα για παιδιά 3-6 ετών) κρίσιμους τομείς που συνδέονται με την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη. Χρειάζεται μια παιδαγωγική προσέγγιση που υποστηρίζει την ανάπτυξη των παιδιών και την «εκπαίδευση» με την ευρύτερη έννοια, συνδέοντας τις εμπειρίες αυτές με την πορεία και τον τρόπο που τα παιδιά μαθαίνουν και αναπτύσσονται)
Επίσης μην ξεχνάμε και το δικαίωμα των γονέων να επιλέγουν σε ποια δομή θέλουν να πάει το παιδί τους. Ο χρόνος λειτουργίας των παιδικών σταθμών εξυπηρετεί τις ανάγκες των εργαζομένων γονέων οι οποίοι με την υποχρεωτική φοίτηση στο νηπιαγωγείο από την ηλικία των τεσσάρων ετών οδηγεί πολλούς σε αδιέξοδο.’
Άλλωστε αξίζει να επισημάνουμε ότι ιστορικά η υποχρεωτική προσχολική αγωγή, δηλαδή η υποχρεωτική εγγραφή των παιδιών στα νηπιαγωγεία συναντάται ιστορικά μόνο στην Αν Γερμανία και στη Β. Κορέα.
Η καλύτερη επένδυση!
Είναι πλέον ευρύτερα αποδεκτό στο διεθνή χώρο ότι η προσχολική περίοδος, αν και έχει μια σύντομη διάρκεια 6 περίπου ετών, έχει σημαντικότατες επιπτώσεις στην μεταγενέστερη ζωή των ατόμων.
Οι παγκόσμιοι στόχοι που προωθούν την ποιότητα στην προσχολική αγωγή και εκπαίδευση κινούνται πλέον στο πλαίσιο της ενιαίας προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης. Δηλαδή την ενοποίηση των δομών των Παιδικών Σταθμών και των Νηπιαγωγείων. Η διεθνής έρευνα καταγράφει επίσης, ότι η ποιότητα στην προσχολική εκπαίδευση μέσα από μια ολιστική προσέγγιση, έχει μεγάλη επίδραση στην δια βίου ευημερία και στην σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών..Σε ένα μοντέλο ενιαίου συστήματος για όλα τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, τα παιδιά θα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν μια δομή, αφού αναγνωρίζεται η ιδιαίτερη σημασία της προσχολικής περιόδου στο σύνολό της και όχι μόνο ένα μέρος της.
Τα ενιαία συστήματα φαίνεται ότι μπορούν να προσφέρουν θετικά αναπτυξιακά αποτελέσματα για τα παιδιά και ειδικά εκείνα που ζουν σε δύσκολες συνθήκες (οικονομικά μη προνομιούχες οικογένειες, παιδιά από μειονότητες), καθώς και στις οικογένειες τους.
Είναι καιρός λοιπόν η χώρα μας να εναρμονιστεί με τα διεθνή ερευνητικά επιστημονικά δεδομένα, τις αποφάσεις της commission και τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές και να προχωρήσει σε μια γενναία μεταρρύθμιση στην προσχολική αγωγή με θεσμοθέτηση Ενιαίου Εθνικού Συστήματος Προσχολικής Αγωγής Εκπαίδευσης και Φροντίδας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την εποπτεία του παιδαγωγικού προγράμματος των Παιδικών Σταθμών από το Υπ. Παιδείας και την ενοποίηση των Τμημάτων Προσχολικής Αγωγής των ΑΤΕΙ και των ΑΕΙ. Οι όποιες αποφάσεις θα πρέπει να ληφθούν με κριτήριο τα μέσο-μακροπρόθεσμα οφέλη που μπορεί να έχει μια τέτοια αλλαγή για τα παιδιά,, τους γονείς, τους εργαζόμενους, αλλά και την ίδια την πολιτεία.
Μ.Σ.: Κ. Κουνέλη σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο που αφιερώσατε στην ιστοσελίδα μας. Γνωρίζουμε ότι είναι πολύτιμος αλλά είναι εξίσου σημαντικό να γνωρίζουμε ανθρώπους που θα αποτελέσουν πρότυπα για τις επόμενες γενιές.
