Συνολικά αναφέρονται 24. Ένας από αυτούς ήταν η “Εύμορφη Εκκλησιά”, περιοχή, ονομασία της οποίας οφείλεται στην “Εύμορφη Εκκλησιά” (Ομορφοκκλησιά) που χτίστηκε το τρίτο τέταρτο περίπου του 12ου αιώνα και είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο.

Σε αντίθεση με την “Εύμορφη Εκκλησιά” που βρίσκεται στους πρόποδες των Τουρκοβουνίων, στις γειτονικές περιοχές, όπως η Γυψέλη (Κυψέλη) και τα Πατήσια βρίσκονται “αγροικίες κατοικούμενες”. Όμως, το έδαφος και το κλίμα της περιοχής προσφέρεται για βοσκή. Έτσι το 1850 αρχίζουν να καταφθάνουν οι πρώτοι επισκέπτες. Είναι βοσκοί από τη Στερεά η Ελλάδα και κυρίως από την επαρχία Δωρίδας που φτιάχνουν προσωρινές κατοικίες για να ξεκαλοκαιριάζουν τα κοπάδια τους. Λίγα χρόνια αργότερα η ανάπτυξη της Αθήνας επιβάλλει τη δημιουργία νέων κατοικιών και κατά συνέπεια την παραγωγή πρώτων υλών για την κατασκευή τους. Έτσι δημιουργούνται τα πρώτα ασβεστοκάμινα.

Το καμίνι

Μάλιστα, το 1887 ο Κοντόπουλος τμηματάρχης του Υπ. Γεωργίας, εξανίσταται στον πρωθυπουργό Χαρ. Τρικούπη για την οικολογική καταστροφή που προκαλούν. τα Καμίνια στην Αθήνα. Συναντά όμως την αντίδραση των ιδιοκτητών τους, που φτάνουν μέχρι τον Άρειο Πάγο και εξασφαλίζουν τελικά άδεια για τη λειτουργία τους.

Στις αρχές του αιώνα η περιοχή είναι ακόμα ακατοίκητη. Τα Τουρκοβούνια παραμένουν σχεδόν απάτητα- Το 1903 στρατιωτικός χάρτης της σχολής Ευελπίδων δείχνει ότι η “Εύμορφη Εκκλησιά” είναι ακατοίκητη. Οι πρώτοι μόνιμοι κάτοικοι καταφθάνουν γύρω στα 1910 και έρχονται κυρίως ως εργατικό δυναμικό για τη λειτουργία των Καμινιών. Τα πρώτα σπίτια χτίζονται κοντά στην σημερινή περιοχή “Λιναρά”. Η περιοχή αρχίζει ν’ αναπτύσσεται με πιο γρήγορους ρυθμούς. Δεν έχει μπει ακόμα στο σχέδιο και αυτό διευκολύνει αρκετούς να χτίσουν αυθαίρετα. Το 1925 οι κάτοικοι φτάνουν περίπου τους 1000 και γίνονται οι πρώτες προσπάθειες να δημιουργηθεί Κοινότητα και ν’ αποσχισθεί από τον Δήμο Αθηναίων. Το 1927 δημοσιεύεται διάταγμα με το σκοπό αυτό, αλλά ανακαλείται 2 μήνες αργότερα, αφού οι περισσότεροι κάτοικοι δεν είναι Δημότες Αθηναίων.

Μέχρι το 1925 περίπου, η περιοχή αποτελεί τόπο εξοχής για πολλούς Αθηναίους. Ήδη από τα τέλη του περασμένου αιώνα το παλάτι διοργάνωνε κυνήγι αλεπούς στα Τουρκοβούνια, όπως έγραφαν και εφημερίδες της εποχής, όπου έπαιρναν μέρος έφιππες κυρίες. Όταν μάλιστα το Πάσχα συνέπιπτε με τη γιορτή του Αγ. Γεωργίου (Ομορφοκκλησιά) τότε γινόταν τριήμερο γλέντι, όπου οι βοσκοί πρόσφεραν δωρεάν κρέας και γάλα στους εκδρομείς. Την ίδια εποχή περίπου (το πρώτο τέταρτο του αιώνα) χτίζεται απέναντι από το ναό της Αγ. Γλυκερίας το ξενοδοχείο “Δροσιά” ιδιοκτησίας Λιασκοβίτη. Το ξενοδοχείο φιλοξενεί κατά καιρούς μεγάλα ονόματα πολιτικής, οικονομικής και καλλιτεχνικής ζωής το τόπου. Λέγεται μάλιστα ότι σ’ α κρύφτηκε ο Νικόλαος Πλαστήρας από το ιδιοκτήτη του ξενοδοχείου που ήταν συγχωριανός του, όταν τον κυνηγούσαν πράκτορες των Μεγάλων Δυνάμεων για ανακαλέσει την καταδικαστική απόφαση “Δίκης των Εξ”. Αργότερα δημιουργείται δίπλα στο ξενοδοχείο και το νυχτερινό κέντρο “Δροσιά” γνωστό ως “Μοστρού”, λειτουργεί πολλά χρόνια και αφήνει εποχή στη νυχτερινή ζωή της Αθήνας για τους χορούς και τα ονόματα που φιλοξενεί.

Πρώτες κατασκευές στα Κρητικά

Η πόλη αρχίζει ν’ αναπτύσσεται με γρηγορότερους ρυθμούς. Δεν κατοικείται πια μόνο από Ναξιώτες και Στερεοελλαδίτες αλλά αρχίζουν να καταφθάνουν κάτοικοι όλα τα μέρη της Ελλάδας.

Στα “Ναξιώτικα” ευωδιάζει ο τόπος από περιβόλια και τα λουλούδια. Έχουν δημιουργηθεί τα πρώτα καταστήματα π εξυπηρετούν τους κατοίκους. Το 1932 μάλιστα νιώθουν την ανάγκη να δημιουργήσουν τον πρώτο σύλλογο. Ονομάζεται “Αναγέννηση”. Ξεκινά ως αθλητικό σωματείο με μια ομάδα ποδοσφαίρου αλλά δίνει την ευκαιρία να συναντιούνται νέοι και μη της εποχής. Ως ιδρυτικά μέλη αναφέρονται οι Κεφαλληνός, Ανδρεόλας, Καφρίτσας, Πρωτονοτάριος, Σιαμαντάς, Ασφής, Γεωργαντής, Φακίνος. Το 1951 μετονομάζεται σε “Αθλητική Ένωση Γαλατσίου”.

     Πράσινη Θύελλα" 1.2.1952

Το 1935 το Γαλάτσι αποκτά λεωφορειακή γραμμή. Τα παμπάλαια αυτοκίνητα που μπαίνουν για να εξυπηρετήσουν τους κατοίκους ανεβοκατεβαίνουν με λιγοστούς επιβάτες. Το τέρμα της διαδρομής ήταν ακόμα στο “Λιναρά”. Δύο χρόνια αργότερα οι αυξανόμενες ανάγκες επιβάλλουν να φτάσει μέχρι το σημερινό Παλαιό Τέρμα.

1940: Στο Αλβανικό Έπος πολλοί Γαλατσιώτες δ(νουν το παρόν. Ακολουθεί η Κατοχή. Πολλοί Γαλατσιώτες θυμούνται ακόμα την πείνα. Το συσσίτιο ελάχιστο και η δουλειά στα Καμίνια πολύ βαριά. Τα πεύκα των Τουρκοβουνίων γίνονται καυσόξυλα για να ζεσταθούν όχι μόνο Γαλατσιώτες αλλά και πολλοί Αθηναίοι.

Παρ’ όλες όμως τις δυσκολίες δεν διστάζουν να πάρουν μέρος στον αγώνα κατά των κατακτητών . Πάρα πολλοί παίρνουν μέρος στην Αντίσταση ενώ το βουνό φιλοξενεί κατά καιρούς πολλά μέλη Αντιστασιακών οργανώσεων και κρατά καλά κρυμμένα τα μυστικά τους από τους Γερμανούς.

Μεταπολεμικά το Γαλάτσι διευρύνεται ακόμα περισσότερο. Η εσωτερική μετανάστευση φέρνει όλο και περισσότερους καινούριους κατοίκους στην περιοχή που αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς. Το 1952 γίνεται δεύτερη απόπειρα να γίνει Κοινότητα. Η απόφαση παίρνεται τελικά το 1954. Το Γαλάτσι έχει 9.000 κατοίκους (!) Μέσα σε 9 χρόνια φτάνει τους 14.000 (!) και το 1963 γίνεται Δήμος.

ΟΜΟΡΦΟΚΚΛΗΣΙΑ

Ομορφοκκλησιά

Η “Εύμορφη Εκκλησιά”, γνωστή πια σε μας ως Ομορφοκκλησιά, χτίστηκε, σύμφωνα με τον καθηγητή Ν. Γκιολέ, το τρίτο τέταρτο του 12ου αιώνα πάνω σε λείψανα παλαιοχριστιανικής εκκλησίας που κι αυτή είχε χτιστεί πάνω σε λείψανα αρχαίου ναού. Ο ναός έχει σπάνιες τοιχογραφίες για τις οποίες οι ειδικοί την ονόμασαν Μουσείο Αγιογραφίας, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του είναι χτισμένο με πλινθοπερίκλειστο σύστημα τοιχοποιίας. Γύρω από το ναό και μέχρι την Καλογρέζα έχουν βρεθεί αρχαία λείψανα τα οποία αξιολογήθηκε ότι ανήκουν στον 4ο ή 5ο αιώνα μ.Χ., ενώ πιστεύεται ότι εκεί υπήρχε και αρχαίο νεκροταφείο.

ΑΓ. ΓΛΥΚΕΡΙΑ

Χτίστηκε το 1590 από την Οσία Φιλοθέη και για παραπάνω από 300 χρόνια χρησιμοποιήθηκε σαν παρθεναγωγείο, μοναστήρι και κρυφό σχολειό. Γκρεμίστηκε το 1927 για να οικοδομηθεί στην ίδια θέση ο σημερινός ναός.

ΤΑ ΤΟΥΡΚΟΒΟΥΝΙΑ

Τα Τουρκοβούνια δεν μπορούν να μην αποτελέσουν ξεχωριστό κεφάλαιο σ’ αυτήν την απόπειρα σύντομης καταγραφής της ιστορίας του Γαλατσίου, αφού αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της πορείας της πόλης και φυσικό όριό της. Φαίνεται ότι ο πρώτος που κάνει λόγο στα γραπτά του για το βουνό είναι ο Παυσανίας στα “Αττικά” του. Τον ονομάζει “Aγχεσμό”. Λεει μάλιστα ότι στην κορυφή του βρίσκεται ξόανο του θεού Δία: “Διός άγαλμα Αγχεσμίου” καιρικού θεού, δηλαδή του θεού που ρύθμιζε τις καιρικές συνθήκες. Σύμφωνα με τον μύθο, από εκεί ο πατέρας των θεών έριχνε τις αστραπές και τις βροντές.

Η λέξη “Αγχεσμός” πιθανότατα προέρχεται από τη λέξη “άγχη” που θα πει πλησίον και “εσμός” που σημαίνει αυτός που εξορμά δυνατά. Ο Παυσανίας αναφέρει επίσης ότι πριν ακόμα από την εποχή του Σόλωνα, το βουνό έκρυβε πολλούς κινδύνους: ανέμους, κεραυνούς, αγρίμια αλλά και ληστές που κρύβονταν στις σπηλιές του και κατέβαιναν και λήστευαν το “άστυ”. Μύθοι αναφέρει ότι η θεά Αθηνά μετά τη νίκη της κατά τον Ποσειδώνα για το ποιος θα γίνει θεός προστάτης της πόλης του Κέκροπα, πέρασε τον Αγχεσμό προκειμένου να μεταφέρει την Πεντέλη βράχους για να οχυρώσει τη πόλη. Το όνομα Αγχεσμός διατηρήθηκε μέχρι τον 3ο - 50 μ.Χ. αιώνα. Από εκεί και πέρα μετονομόζεται σε “Λυκοβούνια”. Για το νέο όνομα υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Μία από αυτές αναφέρει ότι ονομόστηκε έτσι εξαιτίας των λύκων που ζούσαν στο δάσος του βουνού,. άλλη βασίζεται σ’ ένα μύθο: από τον “Λύκο”, έναν από τους 3 γιους του Ερεχθέα, βασιλιά της Αττικής, στον οποίο άφησε κληρονομιά τα βουνό και μια τρίτη εξαιτίας του φωτός που έλουζε τα βουνό (Λύκος = φως). Το 15ο αιώνα μΧ. τα “Λυκοβούνια” παίρνουν το σημερινό τους όνομα “Τουρκοβούνια”, γιατί οι Τούρκοι το 1456 οχυρώθηκαν εκεί για ενάμισι χρόνο.

Ο Νίκος Καρόρης, αγωνιστής της Επανάστασης του 1821, αναφέρει στα Απομνημονεύματα του τις κινήσεις των Τούρκων μπροστά, πίσω και πάνω στο βουνό, στη διάρκεια της μάχης της Αθήνας. Μάλιστα, πιο πριν, τον 16ο αιώνα ο Βοεβόδας των Αθηνών καλεί τον Σουλτάνο και οργανώνει θερινό κυνήγι στα Τουρκοβούνια. Το 1932 ο αρχαιολόγος Μπερντ ανακαλύπτει στο βορειότερο άκρο του βουνού ίχνη αρχαίου βωμού που - όμως - δεν έχει καμία επιγραφή που να εξηγεί την προέλευσή του. Ο Διονύσιος Σουρμελής στην “Ιστορία των Αθηνών” αναφέρει ότι στο βουνό βρισκόταν το “Άλσος των Ευμενίδων”. Σ’ αυτό οδηγήθηκε ο Οιδίποδας από την κόρη του Αντιγόνη για να ξεπλυθεί από τα αμαρτήματα της οικογένειας των Λαβδακιδών και να δικαστεί. Σύμφωνα με την ίδια εκδοχή, αφού δικάστηκε, εξαφανίστηκε από μία σπηλιά που βρισκόταν στα νοτιοανατολικό του βουνού. Μέχρι τις αρχές του αιώνα μας, στα Τουρκοβούνια εκπαιδευόταν το Ιππικό, μέχρι το 1943 η Σχολή Ευελπίδων ενώ μέχρι το 1946 έκανε ασκήσεις σκοποβολής η Αστυνομία. Μέχρι το 1941 τα Τουρκοβούνια διατηρούν τη πυκνή τους βλάστηση. Η Κατοχή και οι ανάγκες των Αθηναίων για καύσιμα οδήγησαν το μεγαλύτερο μέρος του δασούς σε καταστροφή. Το βουνό και στη διάρκεια του πολέμου παραμένει δύσβατο. Λίγοι τολμηροί καταφέρνουν να το πατήσουν . Η ανάπτυξη της περιοχής και η δημιουργία αρχικό, οργανωμένου οικισμού, έπειτα Κοινότητας και στο τέλος Δήμου δεν αφήνουν αλώβητα τα Τουρκοβούνια.

Η κατασκευή των λατομείων αλλά και τα σπίτια που αρχίζουν να χτίζονται στους πρόποδες τους και φτάνουν σήμερα σχεδόν μέχρι την κορυφή τους, αλλοίωσαν την μορφή τους. Το 1961 η πρώτη διάνοιξη της Λεωφόρου Βεΐκου μέχρι το σημερινό Νέο Τέρμα συμπαρασύρει μέρος των Τουρκοβουνίων, ενώ η μορφή τους αλλάζει ακόμα περισσότερο αρκετό χρόνια αργότερα με την πλήρη διάνοιξη της και τη σύνδεση του Γαλατσίου με τα βόρεια προάστια.

ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΓΑΛΑΤΣΙ

.Δεν υπάρχει σαφής προέλευση του ονόματος της πόλης. Μέχρι σήμερα έχουν διατυπωθεί διάφορες εκδοχές, κι όμως δεν είναι απολύτως επιβεβαιωμένη. κ. Ε. Πέχας αναφέρει μερικές από αυτές, πιο πιθανές. Σε συνέντευξή του στην “ΗΧΩ” (Σεπτέμβριος 1991) λέει ότι ο Καμπούρογλου στην “Ιστορία των Αθηνών”, που γραφτή το 1870 αναφέρει την περιοχή με το όνομα Γαλάτσι. Άρα το όνομα πρέπει να δόθηκε γύρω στα 1860. Μια εκδοχή είναι η εξής: το 1851 κάποιος Συμεών Γαλόκης, Δραγόμπασης των “Έξω Αμπελίων” περίπου που βρισκόταν στο Γαλάτσι, “φαίνεται ν’ αγοράζει” με συμβολαιογραφική πράξη στρέμματα γύρω από την Αγ. Γλυκερία.

Σύμφωνα με την ιδιωτική προφορά των Αθηναίων, που πρόφεραν το τ, τσ (κατά το Καρύτη - Καρύτση, Χαλκούτι - Χαλκούτσι) είναι λογικοφανής η εκδοχή το - κ - του ονόματός του να έγινε - τσ - και το Γαλάκης να έγινε Γαλάτσης - Γαλάτσι.

Εκείνο που είναι σίγουρο είναι ότι ο Συμεών Γαλάκης έδωσε το όνομά του στην οδό Γαλακηδών. Ο ίδιος όμως ο κ. Πέχας αντικρούει την εκδοχή αυτή λέγοντας ότι δεν είναι δυνατόν τα 25 στρέμματα να έδωσαν το όνομα σε μια πόλη από την οποία πέρασαν πολύ μεγαλύτεροι τσιφλικάδες όπως ο Βέικος, ο Τσάκωνας και ο Καραγιάννης. Πιο πιθανό συνεχίζει, φαίνεται αυτό που αναφέρει ο Θεόδωρος Γκούντερα, φιλόλογος, που γράφει ότι τσοπάνηδες της περιοχής γύριζαν και φώναζαν: “Γάλα - γάλα - φρέσκο γαλατάκι”. Αρκετοί επίσης ισχυρίζονται, ότι το Γαλάτσι πήρε το όνομά του από δύο πόλεις αρκετά μακρινές: από το Γαλάτσι της Ρουμανίας ή από το Γαλάτσι της Μ. Ασίας.

ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΛΑΜΠΡΙΝΗ

Αν για την προέλευση του ονόματος “Γαλάτσι” οι εκδοχές είναι πολλές και αμφισβητήσιμες, για την προέλευση του ονόματος “Λαμπρινή” οι φήμες που έχουν ακουστεί κατά καιρούς είναι πολλές και έχουν πάρει το χαρακτήρα μύθου. Οι πιο σημαντικές και πολυακουσμένες είναι δύο. Η μία είναι ότι το όνομα Λαμπρινή προέρχεται από τον Λάμπρο Βέικο, αγωνιστή της Επανάστασης του 1821 (αν και αυτό επίσης αμφισβητείται από πολλούς), ο οποίος υπήρξε και ιδιοκτήτης μιας τεράστιας έκτασης - που περιελάμβανε και τη σημερινή Λαμπρινή - και ξεκινούσε από την Καλογρέζα και έφτανε ως τα Πατήσια. Μια δεύτερη εκδοχή είναι ότι προέρχεται από κάποια ψυχοκόρη του φεουδάρχη με το όνομα Λαμπρινή, στην οποία ο Βέικος “αφιέρωσε” την περιοχή.

Πηγή: Ηχώ Γαλατσίου